Thông tin cảnh báo các vấn đề của thực tập sinh và du học sinh Việt Nam tại Nhật của Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam

Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam đã phối hợp với Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan liên quan tổ chức Hội thảo cung cấp thông tin về thực tập sinh và du học sinh Việt Nam tại Nhật vào cuối tháng 1 năm 2019. Tại Hội thảo các lưu ý đặc biệt đã được nêu ra về điều kiện và tư cách lưu trú để làm việc và học tập ở Nhật Bản một cách hợp pháp.

Các vấn đề xảy ra tại Nhật Bản

Hiện nay, có khoảng 300.000 người Việt Nam đang lưu trú tại Nhật Bản . Trong những năm gần đây, tình trạng thực tập sinh bỏ trốn và du học lao động bất hợp pháp tại Nhật. Việt Nam đứng đầu trong số vụ tội phạm người nước ngoài và số thực tập sinh nước ngoại bỏ trốn tại Nhật. Nguyên nhân xảy ra tình trạng trên là do một số công ty phái cử và công ty tư vấn du học lừa gạt người Việt Nam để thu phí môi giới cao, quảng cáo sai sự thật về các chương trình vừa học vừa làm thu nhập cao. Điều này dẫn tới tình trạng nhiều người mang gánh nặng kinh tế khi ra đi và dễ bỏ trốn, phạm tội tại Nhật Bản.

Cũng có những doanh nghiệp Nhật Bản không thực hiện đúng Luật Lao động đối với thực tập sinh như: không trả lương làm thêm cho người lao động và có những công ty môi giới dụ dỗ người lao động ra ngoài làm thêm được trả lương cao và để người lao động bỏ trốn.

Theo khuyến cáo của Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam, có rất nhiều trường hợp du học sinh Việt Nam sang Nhật Bản không vì mục đích học tập mà vì mục đích kiếm tiền (du học trá hình), đây là hình thức phổ biến mà các du học sinh thường bị các công ty môi giới đưa ra để dụ dỗ người lao động như: vừa đi học vừa đi làm sẽ kiếm được nhiều tiền, hay sẽ thu xếp để được sang Nhật sớm và bố trí công việc ổn định và phải đóng một khoản phí môi giới cao. Trên thực tế các em không thể vừa đảm bảo thời gian học ở trường lại vừa phải làm việc vào ban đêm, vì vậy thường là nghỉ học và đi làm các công việc không chính thức và không có hợp đồng lao động hợp pháp, hơn nữa các công việc dịch vụ đó cũng chỉ có thu nhập thấp, chỉ đủ để trang trải một phần chi phí sinh hoạt cho các du học sinh và các em không thể trả hết nợ.

Thế nào là lưu trú và làm việc hợp pháp:

1. Thực tập kỹ năng: Tư cách lưu trú cho phép vừa làm việc ở doanh nghiệp vừa tiếp thu kỹ năng, thời gian lưu trú dài nhất là 5 năm.
2. Kỹ sư hay các ngành nghề có trình độ chuyên môn cao:

• Cần được doanh nghiệp Nhật Bản tuyển dụng;
• Tốt nghiệp Đại học đúng chuyên ngành cần ứng tuyển và 3 năm kinh nghiệm thực tế.

3. Kỹ năng đặc biệt (bắt đầu áp dụng từ tháng 4/2019):

• Tiếp nhận những người đã hoàn thành 3 năm thực tập kỹ năng hoặc những người thi đỗ kỳ thi năng lực tiếng Nhật và kỳ thi đánh giá kỹ năng tương đương 3 năm thực tập kỹ năng;
• Thời gian lưu trú tối đa 5 năm.

4. Du học:

• Tư cách lưu trú nhằm mục đích du học không cho phép làm việc (riêng đối với trường hợp được cấp Giấy phép làm thêm ngoài giờ học thì chỉ được làm thêm 28 giờ/tuần)
• Tư cách lưu trú là Du học sinh không được phép chuyển đổi sang hình thức thực tập sinh kỹ năng.

Lưu ý đối với thực tập sinh kỹ năng

Cần học tiếng Nhật: tất cả các thực tập sinh đều phải học tiếng Nhật trước và sau khi sang Nhật Bản, tiếng Nhật vô cùng quan trọng đối với thực tập sinh trong quá trình sinh hoạt và làm việc tại Nhật Bản.

Những giấy tờ cần thiết để nhập cảnh làm việc tại Nhật Bản

• Hộ chiếu.
• Giấy chứng nhận tư cách lưu trú: Giấy chứng nhận tư cách lưu trú được cơ quan chức năng của Nhật cấp trước khi cấp visa nhập cảnh, Công ty tiếp nhận thực tập sinh hoặc Trường tiếp nhận du học sinh của Nhật Bản phải làm thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận tư cách lưu trú.
• Visa: phải được cấp visa dài hạn có thời hạn trên 90 ngày, nếu chỉ là visa du lịch có thời hạn dưới 90 ngày sẽ không được phép làm việc tại Nhật, visa du lịch sẽ không thể chuyển đổi thành visa lao động tại Nhật Bản.

Khuyến cáo với những người có nhu cầu du học và làm việc tại Nhật

• Không sang Nhật Bản làm việc và học tập thông qua các Công ty phái cử không có giấy phép của các cơ quan chức năng.
• Không chi trả chi phí trước khi đi cao hơn quy định.
• Không đi du học vì mục đích đi làm việc để kiếm tiền.